1. Các loại rủi ro khi đầu tư cổ phiếu là gì ?

Đầu tư chứng khoán là một hình thức kinh doanh có rủi ro. Vì vậy, khi tham gia đầu tư trực tiếp vào thị trường chứng khoán cũng như đầu tư thông qua các quỹ, bạn đều cần tìm hiểu trước và chấp nhận được các rủi ro này.

Những rủi ro có trong đầu tư chứng khoán:

- Rủi ro hệ thống: hay gọi là rủi ro thị trường - loại rủi ro có thể ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường, rủi ro này không thể tránh mà chỉ có thể phòng.

- Rủi ro cụ thể hay còn gọi là rủi ro phi hệ thống, xảy ra ở từng trường hợp đầu tư riêng lẻ, ảnh hưởng cá biệt tới khoản đầu tư đó, không có tính chất bao trùm cả thị trường.

2. Rủi ro hệ thống là gì ?

Các sự kiện chính trị bất ngờ, suy thoái kinh tế thế giới, biến động lãi suất, tỷ giá đều đại diện cho các nguồn rủi ro hệ thống. Những sự kiện này ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường chứng khoán và bạn không thể tránh được những rủi ro này ngay cả khi đã đa dạng hóa, phân bổ đầu tư vào các cổ phiếu khác nhau.

Một ví dụ điển hình là thị trường chứng khoán Việt Nam đã có một giai đoạn điều chỉnh mạnh, giảm hơn 30% từ đỉnh tháng 4/2022. Nguyên nhân của sự sụt giảm này có đóng góp từ nhiều yếu tố rủi ro hệ thống:

- Chiến tranh địa chính trị Nga - Ukraine gây ra sự bất ổn vĩ mô trong khoảng thời gian đó.

- Đồng USD trên đà tăng mạnh trong khoảng thời gian đó. Điều này khiến khối ngoại có xu hướng bán ròng bởi quỹ ngoại đầu tư vào Việt Nam, chưa biết doanh nghiệp làm ăn ra sao, thì họ đã lỗ do tỷ giá rồi.

Những rủi ro trong đầu tư chứng khoán của rủi ro hệ thống như: rủi ro biến động lãi suất, rủi ro biến động giá hàng hóa, rủi ro tiền tệ, rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản.

- Rủi ro giá hàng hóa

   + Nhà đầu tư khi tham giá đầu tư chứng khoán tức là đầu tư vào các công ty cổ phần phát hành chứng khoán, hay nói một cách cụ thể hơn chính là đầu tư vào hàng hóa và sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp đó.

   + Có thể thấy giá hàng hóa tác động trực tiếp tới thị trường chứng khoán. Nhất là những hàng hóa liên quan tới chính sách tài khóa của nhà nước như: nhiên liệu xăng, dầu; giá điện, ga, … Do đó, khi giá hàng hóa thay đổi, rủi ro chứng khoán xảy ra lớn hơn.

- Rủi ro mô hình

   + Trong chứng khoán, nhà đầu tư thường  chọn cho mình một mô hình đầu tư, có thể là một mô hình định giá tài sản và vốn,… tuy nhiên, việc xây dựng mô hình không tách khỏi những yếu tố kỹ thuật cũng như thị trường bởi thị trường chứng khoán luôn biến động không theo một quy tắc nào.

   + Vì vậy, rủi ro mô hình là không thể tránh khỏi. Phân tích kỹ thuật là phương pháp đầu tư được nhiều người áp dụng tuy nhiên vẫn cần để ý tới các yếu tố tác động tới thị trường.

- Rủi ro thanh khoản

Tính thanh khoản của chứng khoán là khả năng chuyển đổi dễ dàng từ tiền sang chứng khoán và ngược lại. Rủi ro thanh khoản là sự bất ổn của chứng khoán khi điều kiện giao dịch thay đổi.

   + Nếu số lượng chứng khoán lớn, giao dịch xảy ra với khối lượng lớn có thể thấy than khoản ở mức cao, NĐT dễ dàng trao đổi cổ phiếu.

   + Nếu khối lượng giao dịch thấp, thậm chí có phiên không có giao dịch xảy ra có thể thấy thanh khoản ở cổ phiếu là thấp.

- Rủi ro lạm phát và rủi ro lãi suất

Rủi ro lãi suất gây ra bởi sự lên xuống của lãi suất trái phiếu chính phủ, khi đó sẽ có sự dao động trong mức sinh lời kỳ vọng của các chứng khoán.

   + Giá chứng khoán luôn biến động tỷ lệ nghịch với lãi suất thị trường, lãi suất thị trường tăng sẽ làm cho giá trị thị trường chứng khoán bị sụt giảm và ngược lại.

   + Lạm phát sẽ khiến giá trị của đồng tiền thay đổi, gây dao động tới lợi nhuận của nhà đầu tư trong tương lai.

- Rủi ro cụ thể

Rủi ro cụ thể là những rủi ro đặc trưng trong từng ngành hoặc từng công ty. Ví dụ các rủi ro khi đầu tư chứng khoán: tai nạn tàu thủy tới từ ngành vận tải biển, thông tin xấu từ một công ty chứng khoán … không phải toàn thị trường đều bị ảnh hưởng. Vì là những rủi ro đặc trưng, nên không phải tất cả nhà đầu tư trên thị trường đều cùng nhau chịu rủi ro này.

- Rủi ro xếp hạng

Bất kỳ một ngành công nghiệp, dịch vụ nào đều có các đánh giá, xếp hạng hàng năm, chủ yếu là vào dịp cuối năm hoặc đầu năm sau. Rủi ro về xếp hạng như doanh nghiệp giảm hạng so với nắm trước, khiến giá trị của doanh nghiệp giảm, cổ phiếu xuống giá.

- Rủi ro lỗi thời

Rủi ro này có thể xảy ra ở nhiều ngành sản xuất khi các sản phẩm đã rơi vào tình trạng lỗi thời, không có giá trị đổi mới, không tăng trưởng lợi nhuận của nhiều năm khiến doanh nghiệp trở nên hoạt động trì trệ, giá cổ phiếu giảm sút.

- Rủi ro kiểm toán

Rủi ro này có thể đến với nhiều doanh nghiệp bởi sự kiểm soát chi phí và nguồn vốn kém, gây tổn hại tới giá trị doanh nghiệp, hoạt động sản xuất không hiệu quả gây thiệt hại tới doanh nghiệp cũng như giảm giá cổ phiếu.

- Rủi ro truyền thông

Rủi ro truyền thông xảy ta khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán phải đối mặt với sự kiện xấu, truyền thông xấu từ nhiều phía hoặc truyền thông sai sự thật gây ảnh hưởng xấu tới thương hiệu cũng như khiến giá cổ phiếu của công ty giảm nhanh.

Đây có thể coi là rủi ro của đầu tư chứng khoán có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với các doanh nghiệp.

- Rủi ro pháp lý

Rủi ro pháp lý là điều mà hầu hết các nhà đầu tư đều có thể mắc phải khi đầu tư chứng khoán và rủi ro nếu không nắm vững pháp luật chứng khoán, nhà đầu tư có thể đối mặt với nguy cơ rủi ro cao. Thêm nữa, đối với các doanh nghiệp phát hành chứng khoán, những thay đổi của pháp luật, thắt chặt chính sách thuế, quy định vốn, … cũng có thể gây rủi ro cho các doanh nghiệp.